اثر تاریخ کاشت بر عملکرد و برخی خصوصیات فنولوژیک ارقام و ژنوتیپ‌های گندم نان

پذیرفته شده برای پوستر
عنوان دوره: سیزدهمین کنگره زراعت و اصلاح نباتات ایران
نویسندگان
استادیار مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی
چکیده
به‌منظور واکنش ارقام و ژنوتیپ‌های گندم با تیپ رشد و درجه ورنالیزاسیون متفاوت به تاریخ کاشت، آزمایشی به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی جلگه رخ تربت حیدریه طی سال‌های زراعی 87-1384 اجراء شد. کرت‌های اصلی به سه تاریخ کاشت (20 مهر، 10 آبان و 30 آبان) و کرت‌های فرعی به 15 رقم و ژنوتیپ گندم اختصاص یافت. نتایج تجزیه مرکب سه سال نشان داد که اثر سال، تاریخ کاشت، رقم و اثرات متقابل سال در تاریخ کاشت، سال در رقم، تاریخ کاشت در رقم و سال در تاریخ کاشت در رقم بر تحمل سرما، روز تا سبز شدن، روز تا سنبله‌دهی، روز تا رسیدگی فیزیولوژیک، تعداد سنبله در متر مربع، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه و عملکرد دانه معنی‌دار بود. بیشترین و کمترین عملکرد دانه به ترتیب مربوط به تاریخ کاشت اول (7118 کیلوگرم در هکتار) و سوم ( 4122 کیلوگرم در هکتار) بود. عملکرد دانه بالاتر در تاریخ کاشت اول را می‌توان عمدتاً به تعداد سنبله در متر مربع بیشتر (ناشی از سبز و استقرار بهتر گیاه و پنجه‌زنی بیشتر) و تا حدودی تعداد دانه در سنبله و وزن هزار دانه بالاتر نسبت داد. در بین ارقام و ژنوتیپ‌های مورد بررسی، بیشترین و کمترین عملکرد دانه به ترتیب مربوط به رقم سایسون (6797 کیلوگرم در هکتار) و ژنوتیپ M-81-13 (4291 کیلوگرم در هکتار) بود. عملکرد دانه بالاتر در رقم سایسون عمدتاً مربوط به تعداد سنبله در متر مربع بیشتر و سازگاری بهتر این رقم به تاریخ‌های کاشت دیرتر بود. بالاترین عملکرد دانه (8269 کیلوگرم در هکتار) مربوط به تیمار تاریخ کاشت اول و رقم سایسون و کمترین عملکرد دانه (3637 کیلوگرم در هکتار) مربوط به تاریخ کاشت سوم و ژنوتیپ M-81-13 بود. عملکرد دانه پایین تیمار تاریخ کاشت سوم و ژنوتیپ M-81-13 عمدتاٌ ناشی از سبز نامطلوب محصول، حساسیت به سرما و تعداد سنبله در متر مربع کمتر بود.
کلیدواژه ها
 
Title
Effect of planting date on yield and some phenological traits of bread wheat lines/cultivars
Authors
Abstract
In order to study on response of wheat lines/cultivars with different growth habit and vernalization to planting date, an experiment was carried out in Split Plot design based on randomized complete block design with three replications in three cropping seasons (2005-2008) in Agricultural Research Station of Jolgeh-Rokh . Sowing dates (12 Oct., 1Nov. and 21 Nov.) and genotypes considered as main and sub plots, respectively. Results of combined analysis showed that effect of year, planting date, cultivar, year × planting date, year × cultivar, planting date × cultivar, and year × planting date × cultivar was significant on cold tolerance, days to emergence, days to heading, days to physiological ripening, number of spikes per square meter, number of grains per spike, thousand kernels weight and grain yield. The maximum and minimum of grain yields obtained from the first planting date (7118 kg/ha) and third planting date (4122 kg/ha), respectively. The higher grain yield of first planting date was mainly related to more number of spikes per square meter (due to better emergence and establishment and more tillering) and in some extent to higher number of grain per spike and TKW. The maximum and minimum of grain yields obtained from Sissons cultivar (6797 kg/ha) and M-81-13 cultivar (4291 kg/ha), respectively. The higher grain yield of Sissons was related to more number of spike per square meter and adoptability to delayed planting dates. The maximum (8269 kg/ha) and minimum (3637 kg/ha) of grain yield obtained from first planting date and Sissons cultivar, and third planting date and M-81-13 cultivar, respectively. The low grain yield of treatment of third planting date × M-81-13 cultivar was related to unfavorable emergence, sucsebility of cold and less number of spike per square meter.