پهنه بندی آگرواکولوژیک برنامه ای راهبردی برای توسعه پایدار
پذیرفته شده برای پوستر
عنوان دوره: سیزدهمین کنگره زراعت و اصلاح نباتات ایران
نویسندگان
ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺌﺖ ﻋﻠﻤﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﺟﻴﺮﻓﺖ، ﺑﺨﺶ ﻋﻠﻮم ﮔﻴﺎﻫﻲ، ﮔﺮوه زراﻋﺖ و اﺻﻼح ﻧﺒﺎﺗﺎت
چکیده
ﭘﻬﻨﻪﺑﻨﺪی آﮔﺮواﻛﻮﻟﻮژﻳﻚ روﺷﻲ ﺟﺎﻣﻊ و ﻛﺎرآﻣﺪ ﺑﺮای ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰی اﺳﺘﻔﺎده از اراﺿﻲ، ﺗﻌﻴﻴﻦ ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞﻫﺎ و ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎی ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی ﻫﺎی راﻫﺒﺮدی در راﺳﺘﺎی ﻛﺸﺎورزی ﭘﺎﻳﺪار اﺳﺖ. در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺳﻌﻲ ﺷﺪه ﺗﺎ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎ و اﻫﻤﻴﺖ ﭘﻬﻨﻪ ﺑﻨﺪی آﮔﺮواﻛﻮﻟﻮژﻳﻚ ﺑﻪ ﻳﻜﻲ از روش ﻫﺎی اﺟﺮای آن در ﻗﺎﻟﺐ ﻳﻚ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮردی اﺷﺎره ﺷﻮد. ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮردی ﺣﻮﺿﻪ آﺑﺨﻴﺰ ﺑﺮوﺟﻦ اﺳﺖ و روش اراﻳﻪ ﺷﺪه از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻠﻔﻴﻖ ﻣﺪل ﻫﺎی ﻓﺎﺋﻮ و ﻳﻮﻧﺴﻜﻮ ﺑﺎ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎی اﻗﻠﻴﻤﻲ اﻳﺠﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر اﺑﺘﺪا ﭘﺎﻳﮕﺎه دادهﻫﺎی اﻗﻠﻴﻤﻲ درازﻣﺪت ﺣﺎﺻﻞ از 16 اﻳﺴﺘﮕﺎه ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﻲ ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﻳﺠﺎد ﺷﺪ. اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺷﻜﻞ اراﺿﻲ ﺷﺎﻣﻞ ارﺗﻔﺎع، ﺷﻴﺐ، ﺟﻬﺖ ﺷﻴﺐ و ﺗﺮاﻛﻢ ﻋﻮارض ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺪل رﻗﻮﻣﻲ ارﺗﻔﺎع ) (SRTM DEMو در ﻣﺤﻴﻂ ﻧﺮم اﻓﺰارArcGIS
ﺑﺼﻮرت ﻧﻘﺸﻪ ﺗﻬﻴﻪ و ﭘﺎﻳﮕﺎه اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺧﺎک ﻧﻴﺰ از ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻧﻴﻤﻪ ﺗﻔﻀﻴﻠﻲ دﺷﺖ ﻫﺎی اﺳﺘﺎن ﭼﻬﺎر ﻣﺤﺎل و ﺑﺨﺘﻴﺎری اﻳﺠﺎد ﺷﺪ. ﺷﺎﺧﺺﻫﺎی اﻗﻠﻴﻤﻲ ﻛﺸﺎورزی ﺷﺎﻣﻞ درﺟﻪ روز رﺷﺪ (GDDs)، ﺿﺮﻳﺐ ﺧﺸﻜﻲ، ﺗﺒﺨﻴﺮ و ﺗﻌﺮﻳﻖ ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ، ﻃﻮل دوره رﺷﺪ، ﻃﻮل دوره ﻳﺨﺒﻨﺪان، آﻏﺎز و ﭘﺎﻳﺎن دوره ﻳﺨﺒﻨﺪان ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ و ﭘﻬﻨﻪ ﺑﻨﺪی اﻗﻠﻴﻤﻲ ﻛﺸﺎورزی ﺑﺮ اﺳﺎس روش UNESCO اﻧﺠﺎم ﺷﺪ. ﻻﻳﻪﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ در ﭼﺎرﭼﻮب روش FAO ﺗﻠﻔﻴﻖ ﺷﺪﻧﺪ. در اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ اﺛﺮات ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎی اﻗﻠﻴﻢ و ﺗﻮﭘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﺑﺮ ﭘﻬﻨﻪﺑﻨﺪی ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺮم اﻓﺰار ArcGIS در ﻳﻚ ﻣﺪل اﻗﻠﻴﻢ ﻣﻜﺎن ﺑﺮرﺳﻲ و ﺣﻮﺿﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺗﻲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﺎﺧﺺﻫﺎی اﻛﻮﻟﻮژﻳﻚ ﻛﺸﺎورزی ﺑﻪ 28 واﺣﺪ اﻛﻮﻟﻮژﻳﻚ ﺗﻔﻜﻴﻚ ﺷﺪ ﻛﻪ در ﺳﻪ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻛﺸﺎورزی ﻏﺮﺑﻲ، ﻣﻴﺎﻧﻲ و ﻣﺮﻛﺰی ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ. ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻏﺮﺑﻲ ﺑﺎ وﺳﻌﺖ 23/15 درﺻﺪ ﻣﻨﻄﻘﻪ، دارای ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎی ﺷﺪﻳﺪ ﺗﻮﭘﻮﮔﺮاﻓﻲ، اﻗﻠﻴﻤﻲ و ﺧﺎک، ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻣﻴﺎﻧﻲ ﺑﺎ وﺳﻌﺖ 43/1 درﺻﺪ ﻣﻨﻄﻘﻪ، دارای ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎی ﺗﻮﭘﻮﮔﺮاﻓﻲ و ﺧﺎک و ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻣﺮﻛﺰی ﺑﺎ وﺳﻌﺖ 33/74 درﺻﺪ ﻣﻨﻄﻘﻪ، ﻓﻘﻂ دارای ﺑﺮﺧﻲ ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎی ﻧﺴﺒﻲ ﻧﺎﺷﻲ از ﺧﺎک ﺑﻮد. روش ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲﻫﺎی ﻣﻮﺟﻮد در اﻛﻮﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎی زراﻋﻲ را ﺑﺼﻮرﺗﻲ ﺳﺎده و ﻣﻔﻴﺪ ﺑﺮای اﻳﺠﺎد ﻳﻚ ﭘﺎﻳﮕﺎه اﻃﻼﻋﺎت زراﻋﻲ ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖ. اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ در اﻳﻦ روش، ﻛﺎرﺑﺮد اﻃﻼﻋﺎت ﺣﺎﺻﻞ را ﺑﺮای اﻫﺪاف و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎی زراﻋﻲ اﻣﻜﺎن ﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲ ﺳﺎزد.
ﺑﺼﻮرت ﻧﻘﺸﻪ ﺗﻬﻴﻪ و ﭘﺎﻳﮕﺎه اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺧﺎک ﻧﻴﺰ از ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻧﻴﻤﻪ ﺗﻔﻀﻴﻠﻲ دﺷﺖ ﻫﺎی اﺳﺘﺎن ﭼﻬﺎر ﻣﺤﺎل و ﺑﺨﺘﻴﺎری اﻳﺠﺎد ﺷﺪ. ﺷﺎﺧﺺﻫﺎی اﻗﻠﻴﻤﻲ ﻛﺸﺎورزی ﺷﺎﻣﻞ درﺟﻪ روز رﺷﺪ (GDDs)، ﺿﺮﻳﺐ ﺧﺸﻜﻲ، ﺗﺒﺨﻴﺮ و ﺗﻌﺮﻳﻖ ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ، ﻃﻮل دوره رﺷﺪ، ﻃﻮل دوره ﻳﺨﺒﻨﺪان، آﻏﺎز و ﭘﺎﻳﺎن دوره ﻳﺨﺒﻨﺪان ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ و ﭘﻬﻨﻪ ﺑﻨﺪی اﻗﻠﻴﻤﻲ ﻛﺸﺎورزی ﺑﺮ اﺳﺎس روش UNESCO اﻧﺠﺎم ﺷﺪ. ﻻﻳﻪﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ در ﭼﺎرﭼﻮب روش FAO ﺗﻠﻔﻴﻖ ﺷﺪﻧﺪ. در اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ اﺛﺮات ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎی اﻗﻠﻴﻢ و ﺗﻮﭘﻮﮔﺮاﻓﻲ ﺑﺮ ﭘﻬﻨﻪﺑﻨﺪی ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺮم اﻓﺰار ArcGIS در ﻳﻚ ﻣﺪل اﻗﻠﻴﻢ ﻣﻜﺎن ﺑﺮرﺳﻲ و ﺣﻮﺿﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺗﻲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﺎﺧﺺﻫﺎی اﻛﻮﻟﻮژﻳﻚ ﻛﺸﺎورزی ﺑﻪ 28 واﺣﺪ اﻛﻮﻟﻮژﻳﻚ ﺗﻔﻜﻴﻚ ﺷﺪ ﻛﻪ در ﺳﻪ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻛﺸﺎورزی ﻏﺮﺑﻲ، ﻣﻴﺎﻧﻲ و ﻣﺮﻛﺰی ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ. ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻏﺮﺑﻲ ﺑﺎ وﺳﻌﺖ 23/15 درﺻﺪ ﻣﻨﻄﻘﻪ، دارای ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎی ﺷﺪﻳﺪ ﺗﻮﭘﻮﮔﺮاﻓﻲ، اﻗﻠﻴﻤﻲ و ﺧﺎک، ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻣﻴﺎﻧﻲ ﺑﺎ وﺳﻌﺖ 43/1 درﺻﺪ ﻣﻨﻄﻘﻪ، دارای ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎی ﺗﻮﭘﻮﮔﺮاﻓﻲ و ﺧﺎک و ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻣﺮﻛﺰی ﺑﺎ وﺳﻌﺖ 33/74 درﺻﺪ ﻣﻨﻄﻘﻪ، ﻓﻘﻂ دارای ﺑﺮﺧﻲ ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎی ﻧﺴﺒﻲ ﻧﺎﺷﻲ از ﺧﺎک ﺑﻮد. روش ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲﻫﺎی ﻣﻮﺟﻮد در اﻛﻮﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎی زراﻋﻲ را ﺑﺼﻮرﺗﻲ ﺳﺎده و ﻣﻔﻴﺪ ﺑﺮای اﻳﺠﺎد ﻳﻚ ﭘﺎﻳﮕﺎه اﻃﻼﻋﺎت زراﻋﻲ ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖ. اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ در اﻳﻦ روش، ﻛﺎرﺑﺮد اﻃﻼﻋﺎت ﺣﺎﺻﻞ را ﺑﺮای اﻫﺪاف و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎی زراﻋﻲ اﻣﻜﺎن ﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲ ﺳﺎزد.
کلیدواژه ها
Title
Agroecological Zoning as Strategy for Sustainable Development
Authors
Abstract
Agroecological zoning is the useful approach for land use planning, land evaluation and agronomic planning. In this study the agroecological characteristics of Borujen watershed was characterized with integration of UNESCO agroclimatic and FAO agroecological approach using with Geographical information system. First the climatic database include of 16 meteorological data that coverd study area was analysed. Informations of landform include of slope, aspects, elevation and relief intensity was created from SRTM DEM in the ArcGIS software environmentsoil. Soil data base is created from semidetailed studied of Charmahal and Bakhtiari basins. In order to climatic parameters zoning, the correlation between climatic parameter and elevation was determined using SAS software, then the climatic layer was created using DEM in ArcGIS environment. Climatic indices was calculated inclouding: growing degree days, aridity index, potential evapotranspiration, length of growing period and freezing period. Agroclimatic zoning is performed base on UNESCO approach. These information layers were integrated using FAO approach. In this study interaction effects between climate and topography was studied in the climate-spatial model using GIS. Result of agroclimatic zoning showed that 64% of study area is semiarid with cold winter and very warm summer, 20.4% is semiarid with cold winter and warm summer and the other is semiarid with very cold winter and moderate summer. Using with agroecological indices, the Borujen watershed was divided in 28 agroecological unites and 3 agricultural regions. The west agricultural region has topographic, climatic and soil constrains for agricultural use, middle agricultural region has topographic and soil constrains and the central agricultural regions has the some limitations of soil. The analysis of climatic indices showed that high restrictions of growth period and freezing duration and growth degree days was observed in west agricultural region.
Keywords
agroecological zoning, Sustainable Agriculture, Agroclimatic Indices