راهبرد به نژادی برای فرار، رویکردی موثر در مقابله با بیماری فوزاریم خوشه گندم

پذیرفته شده برای پوستر اصل مقاله (198.19 K)

عنوان دوره: سیزدهمین کنگره زراعت و اصلاح نباتات ایران

سید محمود طیب غفاری

ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻛﺸﺎورزی ﺻﻔﻲ آﺑﺎد دزﻓﻮل

ﻓﺎرﺳﻲ ﺑﻴﻤﺎری ﻓﻮزارﻳﻢ ﺳﻨﺒﻠﻪ ﮔﻨﺪم از ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻴﻤﺎری ﻫﺎی ﻣﺨﺮب وﻳﮋه ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺮﻃﻮب و ﻧﻴﻤﻪ ﻣﺮﻃﻮب ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ. ﻋﺎﻣﻞ ﻋﻤﺪه اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎری ﻗﺎرچ Fusarium graminearumاﺳﺖ ﻛﻪ در ﺑﻴﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎی اﻳﻦ ﻗﺎرچ ﻏﺎﻟﺒﻴﺖ دارد. اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎری ﺑﻪ ﻃﻮر ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ای ﻇـﺮف ﻣـﺪت ﭼﻨـﺪ ﻫﻔﺘﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﮔﻨﺪم را ﻛﺎﻫﺶ داده، ﺿﻤﻦ آﻧﻜﻪ ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺖ ﻛﻴﻔﻲ داﻧﻪ ﺑﺮاﺛـﺮ ﺗﺠﻤـﻊ ﺗﻮﻛﺴـﻴﻦ deoxynivalenol (DON) ﻧﻴـﺰ ﻣـﻲ ﮔﺮدد. ﺑﻴﻤﺎری ﻫﺎی ﮔﻴﺎﻫﻲ در ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﻄﻠﻮب ﻣﺤﻴﻄﻲ، وﺟﻮد ﻣﻴﺰﺑﺎن ﺣﺴﺎس، وﺟﻮد ﻋﺎﻣﻞ ﺑﻴﻤﺎر زا و زﻣﺎن ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮای ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﻴﻤﺎری ﺑـﻪ ﺻﻮرت اﭘﻴﺪﻣﻲ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ)ﻫﺮم اﭘﻴﺪﻣﻲ(. اﺟﺘﻨﺎب، ﺗﺤﻤﻞ، ﻣﻘﺎوﻣﺖ و ﻓﺮار از ﺑﻴﻤﺎری ﭼﻬﺎر راﻫﺒﺮد اﺻﻠﻲ ﺑﻬﻨﮋادﮔﺮان ﺑﺮای ﻣﻘﺎﺑﻠـﻪ ﺑـﺎ ﺗﻨﺶ ﻫﺎ و اﺻﻼح ارﻗﺎم ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ. اﺟﺘﻨﺎب ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﺻﻔﺎت ﮔﻴﺎﻫﻲ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن و ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﻴﺰﺑﺎن اﻣﻜﺎن ﺑﺮﺧﻮرد و ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﺗﻨﺶ و ﻣﻴﺰﺑﺎن را ﺑﻪ ﺣﺪ اﻗﻞ ﻣﻲ رﺳﺎﻧﺪ. ﺗﺤﻤﻞ راﻫﺒﺮد دﻳﮕﺮی اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ آن و ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻏﺮﺑـﺎﻟﮕﺮی، ارﻗـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ ﻋﻠـﻲ رﻏـﻢ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻗﺘﺼﺎدی ﻣﻄﻠﻮﺑﻲ دارﻧﺪ ﺷﻨﺎﺳﺎﺋﻲ و ﺑﻌﻨﻮان ارﻗﺎم ﻣﺘﺤﻤﻞ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ. ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻲ ﺗﺤﻤﻞ ﻫﻤﺰﻳﺴـﺘﻲ ﻣﺴـﺎﻟﻤﺖ آﻣﻴـﺰ ﻣﻴﺰﺑﺎن و ﭘﺎﺗﻮژن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ. اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ روﻳﻜﺮد ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ وﺟﻮد ﺗﻮﻛﺴﻴﻦ در داﻧﻪ آﻟﻮده ﺑﻪ ﻓﻮزارﻳﻢ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻧﻤـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ. اﺻـﻼح ﺑـﺮای ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺳﻮﻣﻴﻦ راﻫﺒﺮدی اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻬﻨﮋادﮔﺮان از آن ﺑﺮای ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺗﻨﺶ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ. اﻳﻦ راﻫﺒﺮد ﺑﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ ﻣﺮﻛـﺐ ﺑـﻮدن ﻗـﺎرچ ﻓﻮزارﻳﻢ و ﻧﺒﻮد راﺑﻄﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺟﺪاﻳﻪ ﻫﺎی ﻗﺎرچ در ﺑﺮ ﻫﻤﻜﻨﺶ ﮔﻨﺪم و ﻓﻮزارﻳﻢ ﺟﻮاﺑﮕـﻮ ﻧﻴﺴـﺖ. راﻫﺒـﺮد ﻓـﺮار از ﺑﻴﻤﺎری زﻣﺎﻧﻲ ﻛﺎرﺑﺮد دارد ﻛﻪ ﺑﺎ اﺻﻼح ﺻﻔﺎت ﮔﻴﺎﻫﻲ ﻫﻤﺰﻣﺎﻧﻲ ﻳﻜﻲ و ﻳﺎ ﺑﻴﺶ از ﻳﻚ ﻋﺎﻣﻞ ﻫﺮم اﭘﻴﺪﻣﻲ ﻣﻴﺴﺮ ﻧﺸـﺪه در ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﻣﻴﺰﺑـﺎن ﻋﻠﻲ رﻏﻢ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ از اﭘﻴﺪﻣﻲ ﻓﺮار ﻛﻨﺪ در اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﺴﺘﻨﺪات ﻻزم ﺟﻬﺖ اﻳﻦ ادﻋﺎ ﻛﻪ ﻋﻠﻲ رﻏﻢ ﻓﻘﺪان ﻣﻘﺎوﻣﺖ واﻗﻌﻲ ﻣﻴﺘﻮان از ﺑﺮوز ﺑﻴﻤﺎری ﻓﻮزارﻳﻢ ﺑﺎ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺻﻔﺎت ﻣﻴﺰﺑﺎن ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮی ﻧﻤﻮد اراﺋﻪ ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ. در اﻳﻦ ﻧﺘﺎﻳﺞ QTL ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨـﺪه ﺻـﻔﺎت زﻣـﺎن ﻇﻬـﻮر ﺧﻮﺷﻪ و ﺑﺎز ﺷﺪن ﺑﺴﺎک ﭘﺮﭼﻢ و ﻫﻢ ﻣﻜﺎﻧﻲ آن ﺑﺎ ﺻﻔﺖ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻪ ﻓﻮزارﻳﻢ روی ﻛﺮوﻣﻮزوم D 2ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ.

ﻓﻮزارﻳﻢ؛ ﺳﻨﺒﻠﻪ؛ ﮔﻨﺪم؛ ﺑﻬﻨﮋادی؛ ﻓﺮار از ﺑﻴﻤﺎری